علائم کمبود ویتامین b12

ویتامین B12، که با نام کوبالامین نیز شناخته میشود، یکی از ویتامینهای محلول در آب است و مانند سایر ویتامینها، به طور طبیعی در بدن تولید نمیشود و باید از طریق تغذیه تأمین گردد. برخی افراد ممکن است به میزان کافی ویتامین B12 جذب نکنند یا از غذاهایی استفاده کنند که میزان مناسبی از این ویتامین را ندارند.
ویتامینها جزء مواد ضروری برای بدن انسان بهحساب میآیند و انواع مختلفی دارند؛ ویتامین C و گروه B مثل ویتامین B12 برای ساخت DNA، تولید گلبولهای قرمز و حمایت از سیستم عصبی اهمیت بسیار زیادی دارند. نقش ویتامین B12 در رشد مو نیز به اثبات رسیده است. کمبود این ویتامین میتواند به کاهش سلولهای خونی سالم منجر شود و به نوبه خود به کمبود اکسیژن در بدن و مشکلات مربوط به سلامت اندامها منجر گردد.
در این مقاله، علاوه بر بررسی علائم کمبود ویتامین B12، به بسیاری از سوالات شما در رابطه با این ویتامین پاسخ داده و اطلاعات بسیار و مفید و سودمند زیادی را در اختیار شما قرار میدهیم، بنابراین حتما تا انتهای این متن ما را همراهی کنید تا با نشانه های کمبود ویتامین b12 آشنا شوید.
نشانه های کمبود ویتامین B12 در بدن
علائم کمبود ویتامین ب 12 چیست؟ در ادامه برای رسیدن به پاسخ این سوال تمامی علائم کمبود این ویتامین را برای شما مورد بررسی قرار میدهیم:
خستگی مفرط
کمبود ویتامین B12 یکی از دلایل اصلی احساس خستگی و ضعف بدن است. این ویتامین برای تولید گلبولهای قرمز خون ضروری است، که وظیفه حمل اکسیژن به بافتهای بدن را برعهده دارد، بهاینترتیب وقتی بدن نتواند به میزان کافی گلبولهای قرمز سالم تولید کند، اکسیژنرسانی به بافتها مختل میشود و فرد احساس خستگی و ضعف میکند.
به طور خاص، کمبود ویتامین B12 به همراه فولات میتواند منجر به کمخونی مگالوبلاستیک شود. این وضعیت باعث تشکیل گلبولهای قرمز بزرگ و غیرطبیعی میشود که نمیتوانند به درستی اکسیژن را به بافتها برسانند، و در نتیجه فرد احساس ضعف و خستگی مداوم خواهد داشت.
در سالمندان، کمبود این ویتامین به دلیل کاهش توانایی بدن در جذب B12 نیز شایع است. بدن آنها ممکن است پروتئین کافی برای جذب ویتامین B12 از روده تولید نکند، که این مسئله میتواند به کمخونی و احساس خستگی منجر شود. بنابراین، اگر خستگی مداوم را تجربه میکنید، ممکن است کمبود ویتامین B12 نقش داشته باشد و لازم است که برای بررسی سطح این ویتامین اقدام کنید.
پوست رنگ پریده یا زرد رنگ
ویتامین B12 تأثیرات مثبتی بر سلامت پوست دارد و کمبود آن میتواند علائم مختلفی ایجاد کند. یکی از نشانههای کمبود ویتامین B12، رنگپریدگی یا زردی پوست است. این وضعیت زمانی رخ میدهد که بدن نتواند به اندازه کافی گلبولهای قرمز سالم تولید کند. در نتیجه، پوست فرد ممکن است رنگپریده یا زرد به نظر برسد.
کمبود ویتامین B12 همچنین میتواند به بیماری یرقان منجر شود، که باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشمها میشود. این حالت ناشی از افزایش سطح بیلیروبین، یک محصول زائد بدن است که هنگام تجزیه گلبولهای قرمز خون ایجاد میشود. گلبولهای قرمز بزرگ و شکننده به دلیل کمبود ویتامین B12 نمیتوانند بهخوبی از مغز استخوان به جریان خون وارد شوند، که باعث کمخونی و در نهایت زردی و رنگپریدگی پوست میشود.
سردرد و میگرن
یکی از نشانههای کمبود ویتامین B12 سردرد است که بهویژه در بزرگسالان و کودکان شایع است. مطالعات نشان دادهاند که کاهش سطح این ویتامین میتواند باعث بروز سردردهای مداوم شود. در واقع، افرادی که سطح B12 کمتری دارند، ممکن است بیشتر مستعد سردردهای خاصی مانند میگرن باشند.
در یک مطالعه در سال 2019 با 140 شرکتکننده، نیمی از آنها میگرن داشتند. نتایج نشان داد که سطح ویتامین B12 در افراد مبتلا به میگرن بهطور قابل توجهی پایینتر از کسانی بود که میگرن نداشتند. همچنین افرادی که بالاترین سطح B12 را داشتند، 80 درصد کمتر احتمال داشت که به میگرن مبتلا شوند. این یافتهها نشان میدهد که سطح کافی B12 ممکن است به کاهش احتمال ابتلا به سردردهای میگرنی کمک کند، هرچند تحقیقات بیشتری برای اثبات اثرات درمانی B12 بر میگرن در حال انجام است.
افسردگی و تغییرات خلق و خو
یکی از علائم شایع کمبود ویتامین B12 در زنان، افسردگی و تغییرات خلقی است. سیستم عصبی مرکزی برای عملکرد صحیح به این ویتامین وابسته است و کمبود آن میتواند سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهد. مطالعات نشان میدهد که کمبود B12 با افزایش خطر ابتلا به افسردگی مرتبط است. این ویتامین نقش مهمی در کاهش سطح هموسیستئین، یک اسید آمینه حاوی گوگرد دارد که سطح بالای آن میتواند باعث استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی شده و در نتیجه منجر به افسردگی و تغییرات خلقی شود.
در یک مطالعه در سال 2020 که بر روی 132 کودک و نوجوان انجام شد، نشان داده شد که افراد مبتلا به افسردگی سطح ویتامین B12 کمتری داشتند و هموسیستئین بالاتری نسبت به گروه بدون افسردگی داشتند.
علاوه بر افسردگی، کمبود B12 ممکن است منجر به مشکلات روانی دیگری همچون روانپریشی و اختلالات خلقی شود. افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 اغلب تغییرات خلقی را تجربه میکنند و در موارد شدیدتر، ممکن است علائمی همچون توهم را نیز داشته باشند. این شرایط به دلیل آسیب بافت مغزی و اختلال در پیامهای عصبی رخ میدهد.
مصرف مکملهای حاوی ویتامین B12 میتواند به بهبود علائم کمک کند، اما نباید به عنوان درمان قطعی تلقی شود. در صورت تجربه این علائم، مکملها میتوانند به تسریع روند بهبود کمک کنند، اما نباید جایگزین داروهای اصلی درمان افسردگی و سایر مشکلات روانی شوند.
مشکلات گوارشی
کمبود ویتامین B12 ممکن است باعث بروز علائم گوارشی مانند اسهال، حالت تهوع، یبوست، نفخ و گاز شود. این مشکلات میتواند هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. کمبود گلبولهای قرمز در بدن، منجر به کاهش انتقال اکسیژن به روده میشود که این وضعیت میتواند به مشکلات گوارشی همچون اسهال منجر شود.
البته باید توجه داشت که این علائم غیر اختصاصی هستند و میتوانند به دلایل دیگری مانند عدم تحمل غذایی، داروها یا عفونتها نیز بروز کنند. بنابراین، مشکلات گوارشی ممکن است نشانهای از کمبود ویتامین B12 باشند و در کنار سایر علائم، به تشخیص کمک کنند.
مشکل در تمرکز و اختلالات ذهنی
کمبود ویتامین B12 تأثیرات منفی بر سیستم عصبی مرکزی دارد و میتواند باعث احساس مهآلودگی ذهنی و مشکلاتی در تمرکز و انجام وظایف شود. افراد مسن بهویژه در معرض این عوارض جانبی هستند، زیرا با افزایش سن، خطر کمبود B12 افزایش مییابد. مطالعات متعددی نشان دادهاند که سطوح پایین ویتامین B12 با کاهش عملکرد ذهنی در افراد مسن مرتبط است. با این حال، خوشبختانه تحقیقات نشان میدهند که با جبران کمبود ویتامین B12، مشکلات ذهنی مرتبط بهبود مییابند.
به عنوان مثال، در یک مطالعه در سال 2020، 202 نفر با اختلالات ذهنی خفیف و سطوح پایین ویتامین B12 به مدت 3 ماه تحت درمان جایگزین قرار گرفتند. پس از 3 ماه، 84 درصد از شرکتکنندگان بهبودی قابل توجهی را تجربه کردند و علائمی همچون تمرکز ضعیف و کاهش حافظه بهطور قابل ملاحظهای بهبود یافت. این یافتهها نشان میدهند که مشکلات ذهنی ناشی از کمبود B12 با درمان مناسب میتواند برطرف شود.
درد و التهاب دهان و زبان
گلوسیت یا زبانآماس، یک اصطلاح پزشکی است که به التهاب، قرمزی و درد زبان اشاره دارد و میتواند ناشی از کمبود ویتامین B12 باشد. در افرادی که به کمبود این ویتامین دچارند، گلوسیت ممکن است با استوماتیت، یعنی زخم و التهاب دهان، همراه باشد.
این عوارض نهتنها در افراد مبتلا به کمخونی ناشی از کمبود B12 دیده میشود، بلکه میتوانند بدون کمخونی نیز رخ دهند و بهعنوان نشانهای اولیه از کمبود ویتامین B12 ظاهر شوند. علاوه بر این، گلوسیت ممکن است به دلیل کمبود سایر مواد مغذی مانند فولات، ریبوفلاوین (B2) و نیاسین (B3) نیز ایجاد شود.
پارستزی در دست و پا (احساس سوزن سوزن شدن)
پارستزی به احساس سوزش یا سوزنسوزن شدن در نواحی خاصی از بدن مانند دستها و پاها اشاره دارد و یکی از علائم رایج کمبود ویتامین B12 است. این علامت در بزرگسالان و کودکان مبتلا به کمبود کوبالامین گزارش شده است. متأسفانه، پارستزی ناشی از کمبود B12 شباهت زیادی به علائم نوروپاتی دیابتی دارد که در اثر آسیب عصبی ناشی از قند خون بالا رخ میدهد و میتواند درد و بیحسی در اندامها ایجاد کند.
افراد مبتلا به دیابت که از داروی متفورمین استفاده میکنند، بیشتر در معرض خطر کمبود B12 هستند، زیرا متفورمین میتواند جذب این ویتامین را کاهش دهد. در نتیجه، کمبود B12 ممکن است به اشتباه بهعنوان نوروپاتی محیطی در این افراد تشخیص داده شود. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان توصیه میکنند که افراد مصرفکننده متفورمین بهطور منظم از نظر کمبود ویتامین B12 غربالگری شوند.
کاهش وزن و اشتها (استپ وزنی)
بسیاری از افراد به دلیل نقش ویتامین B12 در متابولیسم و عملکرد تیروئید، آن را با کاهش وزن مرتبط میدانند. با این حال، هنوز دلیل علمی و قطعی برای ارتباط مستقیم بین ویتامین B12 و لاغری وجود ندارد.
در حال حاضر، روشی به نام تزریق لیپوتروپیک B12 رایج شده است که گفته میشود بر متابولیسم چربیها و تجزیه چربیها در افرادی که کبد چرب دارند، تأثیر دارد. این تزریق شامل ویتامین B12، اینوزیتول، کولین و متیونین است. اما شواهد کافی برای اثبات علمی این روش وجود ندارد، اگرچه برخی افراد ادعا میکنند که این تزریق برای آنها مؤثر بوده است.
از سوی دیگر، کمبود ویتامین B12 میتواند باعث مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع و کاهش اشتها شود. کاهش اشتها در طولانیمدت ممکن است منجر به کاهش وزن شود، اما این تغییر وزن ناشی از مشکلات سلامتی است و نمیتوان آن را بهعنوان یک روش لاغری توصیه کرد.
تنگی نفس
کمخونی ناشی از کمبود ویتامین B12 میتواند باعث کاهش سطح اکسیژن در بدن شود که ممکن است منجر به تنگی نفس و احساس گیجی، بهویژه هنگام فعالیت بدنی، شود. این وضعیت به دلیل کمبود گلبولهای قرمز و عدم تأمین اکسیژن کافی برای فعالیتهای بدن رخ میدهد. با این حال، این علائم میتوانند ناشی از مشکلات دیگر نیز باشند. اگر دچار تنگی نفس یا گیجی هستید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
کمخونی مرتبط با کمبود ویتامین B12 همچنین ممکن است باعث ضربان قلب سریع و احساس تنگی نفس شود. در صورت تجربه مشکلات تنفسی جدی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
تاری دید و اختلالات بینایی
در موارد نادر، کمبود ویتامین B12 میتواند به آسیب به اعصاب بینایی منجر شود و اختلالاتی مانند تار دیدن یا مشکلات بینایی ایجاد کند. این وضعیت زمانی رخ میدهد که کمبود طولانیمدت B12 باعث آسیب به اعصاب مربوط به بینایی شود و پیامهای عصبی که از چشم به مغز منتقل میشوند، مختل شوند. خوشبختانه، پس از مصرف مکملهای حاوی B12، ممکن است این اختلالات بینایی بهبود یابند.
اختلالات بینایی مرتبط با کمبود B12 میتواند از مشکلات ساده تا پیچیده متغیر باشد و معمولاً به دلیل آسیب به عصب بینایی بروز میکند. اگر دچار اختلالات بینایی هستید، بررسی میزان ویتامین B12 و مصرف مکملهای مناسب ممکن است کمککننده باشد.
ویتامین b12 در چه غذاهایی وجود دارد؟
شما میتوانید این ویتامین را از طریق رژیم غذایی خود یا قرص ویتامین b12 تأمین کنید. میزان توصیهشده مصرف ویتامین B12 برای بزرگسالان حدود 2.4 میکروگرم در روز است. ویتامین B12 عمدتاً در محصولات حیوانی یافت میشود، اما برخی منابع گیاهی نیز مقادیر کمی از این ویتامین را دارند. منابع غذایی خوب ویتامین B12 عبارتند از:
- ماهی و صدف
- محصولات لبنی
- گوشت سفید و قرمز
- طیور
- تخممرغ
- مخمر تغذیهای
- غلات
- حبوبات مانند عدس و لوبیا سفید
اگر به دنبال منابع ویتامین B12 در میوهها هستید، پرتقال میتواند منبع اصلی این ویتامین باشد. همچنین، میوههایی مانند موز، انبه، سیب و بلوبری نیز ممکن است حاوی مقادیر کمی از این ویتامین باشند.
مقدار و نحوه مصرف قرص ویتامین ب 12
یکی از روشهای مؤثر برای جبران کمبود ویتامین B12، استفاده از قرصهای ویتامین B12 است. این مکمل میتواند به ویژه برای افرادی که قادر به جذب ویتامینهای گروه B از طریق خوراکی نیستند، مفید باشد.
مقدار توصیهشده مصرف روزانه قرص ویتامین B12 برای بزرگسالان حدود 2.4 میکروگرم است. مقادیر اضافی این ویتامین از طریق ادرار دفع میشود. نحوه مصرف و دوره زمان مصرف قرص ویتامین B12 باید تحت نظر پزشک تعیین شود. به طور کلی، بهترین زمان برای مصرف قرص ویتامین B12، همراه با صبحانه یا نهار است. برای شکل زیرزبانی ویتامین B12، توصیه میشود آن را همراه با شام مصرف کنید.
اگر از ویتامین B کمپلکس استفاده میکنید، بهتر است آن را صبح مصرف کنید، چرا که ممکن است به افزایش سوخت و ساز بدن کمک کند و بهتر است در طول روز مصرف شود.
توجه داشته باشید که ویتامین B12 و غلظت خون میتوانند به یکدیگر مرتبط باشند. برخی مطالعات نشان دادهاند که نوع تزریقی این ویتامین ممکن است موجب افزایش حجم خون و گلبولهای قرمز شود. بنابراین، از مصرف خودسرانه این ویتامین باید پرهیز کرد و بهتر است تنها تحت نظر پزشک مصرف شود.
جمع بندی
کمبود ویتامین B12 میتواند تاثیرات جدی و غیرقابل جبرانی بر روی سیستمهای مختلف بدن داشته باشد. بنابراین، آگاهی از سطح ویتامینها، از جمله ویتامین B12، در بدن اهمیت زیادی دارد. برای بررسی دقیق سطح این ویتامین، انجام آزمایشات تحت نظر پزشک و در آزمایشگاههای معتبر ضروری است.
کمبود ویتامین B12 شایع است و ممکن است با علائم مختلفی خود را نشان دهد، که تشخیص آن گاهی دشوار است. در صورت مشاهده علائم مرتبط، مشورت با پزشک توصیه میشود. با مصرف مکمل و قرص ویتامین B12 و انجام آزمایشهای منظم، میتوان از کمبود این ویتامین پیشگیری کرد و از سطح مناسب آن در بدن مطمئن شد.
سوالات متداول
- آمپول B12 هر چند وقت یکبار باید تزریق شود؟ دوز تزریق آمپول ویتامین B12 ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، زیرا این مقدار بستگی به میزان کمبود ویتامین در بدن فرد دارد و توسط پزشک معالج تعیین میشود. به طور معمول، تزریق این آمپول به صورت هفتگی یا ماهیانه تجویز میشود، بسته به نیاز فرد و شدت کمبود ویتامین
- آیا ویتامین ب 12 باعث لاغری می شود؟ اگر هدف شما از مصرف ویتامین B12 لاغری است، باید توجه داشته باشید که این ویتامین بهتنهایی نمیتواند منجر به کاهش وزن شود. برای رسیدن به هدفهای لاغری، ضروری است که در کنار مصرف ویتامین B12، یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم را نیز دنبال کنید.
- چگونه کمبود ویتامین b12 را جبران کنیم؟ ویتامین B12 را میتوان از طریق مصرف مواد غذایی یا مکملها جذب کرد. منابع غذایی حاوی این ویتامین شامل محصولات حیوانی هستند. همچنین، مکملهای ویتامین B12 به صورت آمپول، قرص، یا کپسول نیز در دسترس هستند و میتوانند برای تأمین نیاز روزانه به این ویتامین استفاده شوند.
- قرص ویتامین b12 اصل و خارجی و با قیمت مناسب را از کجا خریداری کنیم؟ برای خرید بهترین قرص ویتامین B12 موجود در بازار که باکیفیت، اصل، خارجی و البته مقرونبهصرفه باشد، میتوانید به سایت فروشگاه اینترنتی فودلی مراجعه کرده و بعد از ثبت سفارش محصول مورد نظر خود را در کوتاهترین زمان ممکن در محل تحویل بگیرید.
- عوارض آمپول ویتامین ب 12 چیست؟ از جمله رایجترین عوارض آمپول ویتامین ب 12 میتوان به سردرد، خارش و تورم پوست، حالت تهوع، معده درد و … اشاره کرد.
اولین دیدگاه را ثبت کنید