زمانی که خبر همایش‌های دو هفته گذشته بر روی سایت قرار گرفت، برخی دوستان از ما پرسیدند: سلیاک چیست؟ زمانی که بدانیم سلیاک، با وجود آن که بیماری بسیار شایعی است، تا چه میزان در میان مردم ناشناخته است و حتی نام آن به گوش بسیاری نخورده است، از شنیدن این سوال قطعاً تعجب نخواهید کرد.
سلیاک یک بیماری خودایمنی با زمینه ژنتیکی است که طی آن شخص در اثر مصرف گلوتن (نوعی پروتئین موجود در گندم، چاودار یا جو) دچار آسیب بافتی روده باریک می گردد و از جذب مواد غذایی موردنیاز باز می‌ماند. مبتلایان به سلیاک، نمی توانند گلوتن مصرف کنند. این پروتئین به دلیل ساختار اسید آمینه‌ای خاص، هضم مشکلی دارد و در بدن بسیاری از افراد موجب اختلال و واکنش‌های التهابی می‌شود. با این وجود، با توجه به این که گندم یکی از رایج‌ترین مواد غذایی است که به مصرف روزانه می‌رسد، و همچنین به علت حضور گلوتن در بسیاری از محصولات صنعتی از جمله دارو، خمیر دندان و محصولات غذایی صنعتی، مبتلایان به سلیاک در معرض گلوتن بسیاری در زندگی خود هستند که این امر آنها را دچار ناراحتی‌های بسیاری می‌کند که ممکن است تا مدت‌ها ندانند دلیل این ناراحتی‌ها، گلوتن است.
سلیاک معمولاً با سوءهاضمه و عدم جذب مواد غذایی و ویتامین‌ها و همچنین تحلیل ریزپرزها شناسایی می شود. پرزها به طور طبیعی مواد مغذی را از غذاهای مصرفی جذب می‌نمایند. اما در پاسخ به گلوتن، سیستم ایمنی بدن بیمار باعث تخریب ریزپرزهای روده کوچک می‌شود؛ امری که باعث می‌شود بدن دیگر نتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کند. از این رو، بیمار به علت عدم جذب مواد مورد نیازش، دچار کاهش وزن و علایم مربوط به کمبود مواد مغذی می‌گردد.
شناسایی بیماری سلیاک معمولا عملی است که ممکن است در آن اشتباه رخ دهد. دلیل این موضوع آن است که بسیاری از نشانه‌های بیماری سلیاک، در خصوص سایر بیماری‌ها نیز وجود دارد. به همین دلیل، نه تنها بسیاری از افراد به داشتن بیماری سلیاک در خود و اعضای خانواده خود مشکوک نمی‌شوند، بلکه در بسیاری از مواقع پزشک معالج را نیز در تشخیص آن دچار اشتباه می‌نماید.
سلیاک بر افراد مختلف، به شیوه‌های متفاوتی اثر می‌گذارد. بیمار ممکن است دچار علایم گوارشی شود یا شاهد عوارضی در سایر قسمت‌های بدن خود باشد. به عنوان مثال در حالی که یک نفر ممکن است صرفاً دچار اسهال شود، فرد دیگری ممکن است تحریک‌پذیر یا افسرده می‌شود؛ امری که به عنوان یکی از رایج ترین علایم سلیاک در کودکان شناخته شده است.
به طور کلی، علایم بیماری سلیاک ممکن است شامل یک یا تعداد بیشتری از چند مورد باشد. این علایم عبارتند از: «دفع گاز»، «درد و نفخ شکمی عودکننده»،، «اسهال مزمن»، «یبوست»، «احساس خستگی»، «درد مفصل یا استخوان»، «کم‌خونی با علت ناشناخته یا کم‌خونی از نوع فقر آهن»، «پوکی استخوان یا کاهش تراکم استخوان»، «تغییرات رفتاری»، «احساس کرختی در پاها»، «گرفتگی عضلانی»، «تشنج»، «اختلال قاعدگی»، «ناباروری»، «سقط مکرر جنین»، «رشد تاخیری»، «عدم رشد در کودکان»، «زخم‌های آفتی دهان»، «تعییر رنگ یا کاهش مینای دندان»، «شایعات پوستی خارش‌دار».
منبع: بیماری سلیاک، راهنمای رژیم غذایی بدون گلوتن، نوشته دکتر محمد رستمی نژاد