شاید تاکنون نام «کینوآ» را شنیده باشید؛ گیاهی شبیه غلات که مانند غلات پخته و مصرف می‌شود اما جزو غلات به حساب نمی‌آید. این گیاه که از خانواده چغندر و اسفناج می‌باشد، گیاه بومی جنوب امریکا با قدمتی 5 هزار ساله است که به «برنج اینکا» یا «خاویار گیاهی» نیز معروف می‌باشد. ساکنان جنوب امریکا به دلیل خواص فوق العاده این دانه آن را «مادر همه دانه‌های خوراکی» می‌شناسند؛ خواصی که باعث شده است کینوآ برای تمام افراد، خصوصاً کودکان، سالمندان، زنان باردار و شیرده، گیاه خواران، ورزشکاران، بیماران دیابتی و قلبی، افرادی که از مشکلات گوارشی رنج می‌برند و همچنین برای کسانی که قصد دارند به وزن ایده‌آل خود دست یابند، دانه‌ای مورد اعتماد باشد.
در این میان، دلیل اصلی آن که ما بر آن شده‌ایم تا این دانه مغذی را معرفی کنیم، این است که کینوآ یک جایگزین مناسب برای گندم و جو است که در «رژیم بدون گلوتن» مورد توجه ویژه قرار دارد و برای تولید و تهیه محصولات و مواد غذایی مختلف بدون گلوتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به طور کلی، کینوآ که در رنگ‌های سفید، کرم، زرد، صورتی و طوسی یافت می‌شود، منبعی غنی از پروتئین، منگنز، مس، منیزیم، فیبر، فسفر، پتاسیم، آهن، کلسیم، کربوهیدرات، ویتامین B، B1، B2، B6 و 9 آمینو اسید ضروری برای بدن است که هر کدام از آنها کارکردی اساسی و مهم در سلامت بدن ایجاد می‌کنند و بنابراین دلیل کافی در اختیار ما قرار می‌دهند تا این ماده بی‌نظیر را در غذای روزانه خود بگنجانیم.
کینوآ و مشکلات گوارشی
کینوآ سرشار از فیبر است. یک لیوان از دانه‌های کینوآ، حاوی فیبرهای معادل یک برش نان کامل (سبوس دار) است و قادر است با جذب آب، عملکرد روده‌ها را تحریک نماید. بنابراین کینوآ قادر است با مشکلات گوارشی از جمله کبدهای آسیب‌دیده و شکم‌های نفخ شده، مقابله کند، عملکرد سیستم گوارشی را بهبود بخشد، سلامت روده را تضمین کرده و عمل دفع را آسان‌تر نماید.
کینوآ و دیابت
کینوآ بیشتر از غلات حاوی فیبر و پروتئین است. هر یک چهارم فنجان از گیاه کینوآ، دارای 3 گرم فیبر و 6 گرم پروتئین است و بنابراین مصرف آن باعث ثابت نگه داشتن سطح قند خون می‌شود. همچنین «کریستین» موجود در کینوآ میزان قند خون را کنترل می‌کند. به همین دلیل مصرف کینوآ همراه سبزیجات، رژیم موثری برای مقابله با دیابت، خصوصاً دیابت نوع 2 به حساب می‌آید.
کینوآ و کلسترول
کینوآ سرشار از فیبر است. فیبرهای محلول در آب، ژلی را تشکیل می‌دهند که اجازه نمی‌دهند کلسترول جذب روده شود. کاهش میزان کلسترول نیز به معنای آن است که رگ‌ها تمیزتر و بازتر می‌شوند و بنابراین سلامت قلب تضمین می‌شود. بنابراین کینوآ نه تنها از رگ‌های بدن از گزند کلسترول حفاظت می‌کند، بلکه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را نیز کاهش می‌دهد.
کینوآ و رژیم بدون گلوتن
کینوآ فاقد گلوتن است و بنابراین برای رژیم بدون گلوتن بسیار مناسب است. اما باید به یاد داشته باشید که کینوآ حاوی «پرولامین» نیز می‌باشد؛ پروتئینی که می‌تواند در برخی از بیماری‌های مرتبط با عدم تحمل گلوتن، ایجاد حساسیت کند. بنابراین توصیه می‌شود بیماران، استفاده از این دانه را تحت نظارت پزشک آغاز نمایند.
کینوآ و مادران باردار و شیرده
کینوآ به دلیل داشتن آنتی اکسیدان، اسیدهای آمینه ضروری و چربی‌های سالم، مکمل غذایی قوی مناسبی برای مادران باردار و شیرده و همچنین رشد مناسب جنین به حساب می‌آید.
کینوآ و کودکان
کینوآ به دلیل داشتن فسفر، منگنز و منیزیم، به تشکیل استخوان، غضروف و جلوگیری از شکل‌گیری نامناسب استخوان‌ها در کودکان کمک بسیاری می‌کند.
کینوآ و دردهای میگرنی
کینوآ سرشار از منیزیم و «ریبوفلاوین» است که به آرامش رگ‌های خونی کمک می‌کنند و بنابراین برای دردهای میگرنی بسیار مفید می‌باشند.
کینوآ و پیری زودرس
دانه های کینوآ باعث فعال شدن آنزیمی می‌شوند که به بدن کمک می‌کند تا با رادیکال‌های آزاد که به دلیل عواملی مانند استرس، آلودگی و غذاهای نامناسب وارد بدن می‌شوند و باعث پیری سلول‌ها می‌گردند، مقابله کند. بنابراین کینوآ می‌تواند مانع از بروز پیری زودرس گردد.
کینوآ و لاغری
کینوآ نقش بسزایی در رژیم‌های لاغری دارد. از یک سو، دانه‌های کینوآ کم‌چرب هستند، کالری کمی دارد، مقدار فراوانی پروتئین دارند، حجم معده را زود پر می‌کنند، سبک‌تر از برنج هستند و سریع‌تر هضم می‌شوند. همه این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که فرد با خوردن کینوآ احساس سیری کند و از پرخوری اجتناب نماید. از سوی دیگر، کینوآ سرشار از کربوهیدات و کلسیم است و بنابراین به خوبی انرژی مورد نیاز بدن را تامین کرده و به افرادی که رژیم لاغری دارند کمک می‌کند تا برای انجام فعالیت‌های روزانه دچار ضعف نشوند.
کینوآ و ورزشکاران
کالری کم و پروتئین فراوان کینوآ، این دانه خوراکی را به ماده غذایی مناسبی برای ورزشکاران تبدیل کرده است. این در حالی است که کربوهیدرات و کلسیم فراوان کینوآ، همان طور که برای افرادی که رژیم لاغری دارند، تولید انرژی مناسبی می‌کند، برای ورزشکاران نیز انرژی لازم را فراهم می‌نماید.
شیوه پخت کینوآ
کینوآ را تا حد زیادی می‌توان شبیه برنج طبخ کرد. یک پیمانه کینوآ را به همراه دو پیمانه آب، آب مرغ یا گوشت به مدت 10 تا 15 دقیقه با حرارت ملایم بپزید و اجازه دهید آب آن کاملاً کشیده شود. برای خوش طعم شدن آن می‌توان از مقداری روغن زیتون، لیموترش، نارنج، گوجه فرنگی، فلفل دلمه‌ای، ادویه‌جات و سبزیجات معطر استفاده کرد.
از کینوآ می‌توانید در تهیه غذاهای مختلف زیر استفاده نمایید:
- به عنوان جایگزین برنج یا عدس در هر گونه غذا
- به عنوان حجم دهنده در انواع سالادهای سرد و گرم
- تهیه کوفته، کتلت، برگر، شامی، کوکو
- تهیه سوپ و آش‌های گیاه خواران
- تهیه سوپ و آش‌های غیرگیاهی همراه با گوشت و سبزیجات