ارگانیک: لوکس یا سالم؟

یکی از کلماتی که امروزه در هر گوشه و کناری بسیار می‌شنویم، «ارگانیک» است. اجازه دهید سوالی بپرسم. زمانی که کلمه ‏‏«ارگانیک» را می‌شنوید، در وحله اول چه چیزی به ذهن شما خطور می‌کند؟ آیا آنها را در قالب محصولات محلی مانند ماست و کره ‏محلی تصور می‌کنید یا تصویر کالای لوکسی به ذهن‌تان می رسد که برای خریدش هزینه بیشتری پرداخت می‌کنید و در حالی که ‏ممکن است حتی از شکل ظاهری آن راضی نباشید، آن را خریداری می‌کنید تنها به این دلیل که به آن «ارگانیک» می‌گویند؟ اگر هر ‏کدام از این دو تصور در ذهن شما ایجاد شده است، پس حتما ادامه این مطلب را بخوانید.‏

مطمئنم با من موافق هستید که امروزه، بسیاری از میوه‌ها، سبزی‌ها و لبنیاتی که می‌خوریم، عطر و طعم قدیم را ندارند. بسیاری از ‏ما، تجربه دلپذیر طعم‌های به یادماندنی بسیاری از خوردنی‌ها را در زمان‌های دورتر در زندگی‌مان به یاد داریم: گلابی‌های آب‌دار و ‏شیرین، لیموترش‌های تابستانی با طعم و بویی که دهان هر کس را آب می‌انداخت، عطر ریحان‌های نوبر بهاری و… . در آن زمان‌ها که ‏هر میوه و هر محصولی تنها در فصل خودش قابل دسترس بود، طعم همه چیز دلپذیرتر، طبیعی‌تر و واقعی‌تر بود. این امر، تغییر ‏بزرگی است که در تجربه ما انسان‌های قرن مدرن رخ داده است. ‏

فهم دلیل این تغییر ساده است. کافی است که به پیشینه تولید محصولات غذایی نگاهی بیندازیم. با رشد جمعیت، بسیاری از ‏انسان‌ها دیگر به کشاورزی نپرداختند و فعالیت‌های دیگری را پیشه کردند؛ هزاران فعالیت و خدماتی که برای افزایش رفاه جامعه مورد ‏نیاز بود. این امر، این افراد را به مصرف‌کنندگان محصولات غذایی تبدیل کرد که خودشان تولیدکننده آنها نبودند. این مساله زمینه‌ساز ‏صنعتی شدن تولیدات محصولات غذایی بود؛ به گونه‌ای که عده‌ای معدود می‌بایست برای جمعیت بالایی، به تولید محصولات غذایی ‏مختلف می‌پرداختند. افزایش تولید متناسب با تقاضای بالا و همچنین سودی که می‌توانست از این طریق حاصل شود، نیاز به تولید ‏محصولات غذایی با سرعت بیشتری داشت. این در حالی بود که از یک سو هر محصولی، می‌بایست زمان طبیعی مخصوصی را برای ‏تولید طی کند و از سوی دیگر زمین و خاک مورد استفاده برای کشت، بدون استراحت‌های دوره‌ای به منظور ترمیم حاصلخیزی آن، ‏کارایی خود را از دست می‌دهد. استفاده از مواد شیمیایی مختلف، راه‌حلی برای این دو مساله بود به گونه‌ای که با استفاده از مواد ‏شیمیایی مختلف در قالب کودهای شیمیایی و یا تغییرات ژنتیکی، از یک سو رشد محصولات سرعت گرفتند و از سوی دیگر قابلیت ‏بهره‌برداری خاک افزایش یافت. این دستکاری در طبیعت و روند طبیعی تولید محصولات، به ایجاد امکان بهره‌برداری حداکثری از تن ‏نحیف طبیعت انجامید و به تولید سریع و بی وقفه محصولات غذایی کمک ویژه‌ای کرد. ‏

طعم متفاوت میوه‌ها و سبزیجات امروز، نتیجه‌ای از همین دستکاری در طبیعت است، اما تنها نتیجه نیست. زمانی که از انواع مواد ‏شیمیایی برای رشد محصولات بیشتر و سریعتر استفاده می‌کنیم، تمام این مواد شیمیایی در خاک و محصولات نفوذ می‌کنند و ‏هنگامی که آنها را می‌خوریم، به بدن ما راه پیدا می‌کنند. تبعات این اتفاق به دامداری‌ها نیز کشیده شده است. به عنوان مثال، ‏علوفه‌ای که دام‌ها می خورند، یا دانه‌هایی که ماکیان مصرف می‌کنند، همه آنها مملو از همان مواد شیمیایی است که در تولید این ‏علوفه‌ها و دانه‌ها به کار رفته است و راه خود را به محصولاتی که از دام‌ها تولید می‌شود، باز کرده و از این طریق قدم به سفره‌های ما ‏می‌گذارند. علاوه بر این، داروهای شیمیایی مختلفی به حیوانات تزریق یا خورانده می‌شوند تا بتوانند به عنوان مثال بیشتر شیر بدهند ‏یا بیشتر تخم بگذارند. با ریزبین شدن در این روند، خواهیم دید این جریان تا لباس‌هایی که بر تن می‌کنیم یا لوازم آرایشی که ‏استفاده می‌کنیم و هزاران وسیله‌ای که زندگی‌مان بر آنها بنا شده است، ادامه دارد. سوال این است که آیا این امر سلامتی ما را به ‏خطر نمی‌اندازد؟

نگرانی در خصوص خطراتی که مواد شیمایی برای سلامتی انسان به همراه دارند، به شکل‌گیری جنبش ارگانیک در سراسر دنیا ‏انجامیده است. این جنبش تلاشی است برای بازگشت به روال طبیعی؛ آن چه بی‌شک برای سلامتی تک تک ما بسیار موثر است. ‏اوایل شکل‌گیری این جنبش، غذای ارگانیک برای بسیاری، تنها به عنوان یک مد زودگذر مطرح بود. اما امروزه تولید و بازاریابی ‏تولیدات ارگانیک با سرعت بالایی در حال رشد است زیرا بسیاری بر این باورند که اختلال در روند طبیعی خوراک به عنوان اولین نیاز ‏طبیعی بدن انسان، منجر به مشکلات بیشماری برای سلامتی پیر و جوان، کودک و بزرگسال خواهد شد. از این رو امروزه در بسیاری ‏از کشورهای دنیا، محصولات ارگانیک، دیگر لوکس به حساب نمی‌آیند و در فروشگاه‌ها، می توان انواع محصولات ارگانیک مختلفی را ‏با برچسب ارگانیک و تنها اندکی گران‌تر از انواع معمولی، خریداری کرد. ‏

با توجه به آن چه گفتیم، حالا می توانیم به سوال اول برگردیم. فرقی نمی‌کند یک ماده غذایی، در یک روستا، توسط یک کشاورز یا ‏دامدار محلی تولید شده باشد یا محصولی کارخانه‌ای باشد که در وسط یک شهر پرجمعیت قرار دارد. ارگانیک بودن آن به معنای آن ‏است که بدون دخالت یا بدون مصرف انواع آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و ترکیبات اصلاح شده ژنتیکی تولید شده باشند. این بدان ‏معنا است که کشاورزان در هیچ کدام از مراحل کشت تا برداشت، جمع‌آوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی و دامداران در هیچ ‏کدام از مراحل تغذیه و رشد دام‌ها و تولید و بسته‌بندی محصولات لبنی از مواد شیمیایی استفاده نکنند. اگر محصولی براساس شرایط ‏ارگانیک رشد و پرورش یافته باشد، زمان کافی برای رشد طبیعی خواهد داشت که این امر باعث دو نتیجه مهم به دنبال دارد:‏

نخست آن که محصولات فرصت خوش طعم‌تر شدن پیدا می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک هر کدام به هر اندازه که توان دارند ‏رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند. از همین روست که به عنوان مثال بسیاری از میوه های ارگانیک، بر خلاف میوه‌های غیرارگانیک، یک ‏اندازه و خوش تراش نیستند، اما خوش رنگ هستند و طعم دلپذیرتر و طبیعی‌تری دارند. ‏

دوم آن که محصولات فرصت می‌کنند سالم‌تر و مفیدتر باشند. علاوه بر این که مواد شیمیایی در بافت آنها رخنه نمی‌کند، محصولات ‏غذایی که با روش طبیعی و ریتمی آرام به دست می‌آیند، غنای غذایی بیشتری دارند. میوه‌ای که دوبار سریع‌تر از میوه طبیعی رشد ‏می‌کند، دوبار کمتر از میوه ای که در طبیعت رشد می‌کند، دارای مواد غذایی است.