مواد غذایی طبیعی
مواد غذایی طبیعی محصولاتی هستند که کمترین میزان عمل آوری بر روی آنها انجام شده است و فاقد هر نوع مکمل غذایی، و مواد افزودنی مانند هورمونها، آنتی بیوتیکها، شیرین کننده، رنگهای غذایی و یا طعم دهندههای مصنوعی میباشند. استفاده از محصولات طبیعی برای سلامتی مفید و حتی به توصیه پزشکلان ضروری است. بعلاوه محصولاتی که کاملاً به شکل طبیعی تولید میشوند دارای ارزش غذایی بالاتری هستند.
مواد غذایی ارگانیک
محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که در تمام مراحل رشد با سیستم طبیعی هماهنگ بوده و در خاکی که از چند سال قبل هیچ گونه سموم دفع آفات گیاهی نظیر: علف کشها، هرزکشها، قارچکشها و مواد شیمیایی در آن استفاده نشده و فقط با مواد تقویت کننده طبیعی مانند کمپوست گیاهی تقویت شده است، رشد میکنند. کشاورزی ارگانیک بر پایه مدیریت اکوسیستم، حفظ سلامت آب، خاک، گیاه و انسان و بدون استفاده از بذرهای اصلاح شده ژنتیکی بنا نهاده شده، و تمامی فرآیند تولید، فرآوری، بسته بندی، نگهداری، حمل و نقل، شرایط کاری، شرایط اجتماعی، عرضه و برچسب گذاری محصولات تحت كنترل و پايش نظام گواهی و استاندارد ارگانيک (IFOAM) میباشد.
بدون گلوتن
گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو، چاودار و فرآوردههای آنها یافت میشود. گلوتن سبب بروز مشکل برای سلامت افراد دارای اختلالات مرتبط با گلوتن، شامل: بیماری سلیاک، حساسیت گلوتن غیر-سلیاک، آتاکسی گلوتن (اختلال کنترل حرکات بدن) و حساسیت به گندم، میگردد. بيماری سلیاک یک اختلال ژنتیکی در سیستم ایمنی بدن است كه در پی مصرف گلوتن بروز میكند و علائم آن گاهی به شدت مشكل ساز میشود، و طبق آمار حدود نیم تا یک درصد از جمعیت جهان از بیماری سلیاک رنج میبرند. پروتئین گلوتن، ارزش غذایی و بیولوژیک اندکی داشته و همچنین اختلالهای مربوط به مصرف آن به میزان متفاوت برای همه افراد ممکن است رخ دهد. در این راستا استفاده از محصولات بدون گلوتن برای بیماران سلیاکی به عنوان موثرترین روش درمان و به سایر افراد به عنوان یک رژیم غذایی سالم توصیه میگردد.
بدون شکر
قندها ترکیباتی هستند که بصورت طبیعی در بسیاری از میوهها و سبزیجات وجود داشته، و منبعی برای تامین انرژی مورد نیاز بدن میباشند. ماده کریستالی سفید رنگی که به عنوان شکر میشناسیم، مادهای مصنوعی و فرآیند شده است که از نیشکر یا چغندر قند بدست میآید. قند موجود در نیشکر و چغندر قند بعد از جداسازی املاح، ویتامینها، پروتئین، آنزیم و سایر مواد مغذی مفید، تصفیه شده و به ساکاروز خالص (شکر) تبدیل میشود.
مواد غذایی بدون شکر (sugar free)، محصولاتی هستند که در تولید آنها از شکر استفاده نشده و معمولا از شیرین کنندههای مصنوعی (مانند استویا، آسپارتام و …) برای شیرین کردن آنها استفاده میشود. مواد غذایی بدون شکر افزوده (no added sugar)، محصولاتی هستند که در فرآیند تولید شکر به آن اضافه نشده ولی ممکن است حاوی قند طبیعی باشند یا از شیرین کنندههای طبیعی برای شیرین کردن آنها استفاده شده باشد. بطور کلی مقدار ذکر شده در جدول ارزش غذایی محصول، بهترین گزینه برای بررسی میزان شکر موجود در آن میباشد. استفاده از محصولات غذایی بدون شکر به بیماران دیابتی و افرادی که رژیمهای غذایی سالم را دنبال میکنند، توصیه میشود.
بدون لاکتوز
لاکتوز یا قند شیر، یک دی ساکارید است که به وفور در شیر یافت میشود. اگر فردی دچار کمبود یا فقدان آنزیم لاکتاز (آنزیم هضم كننده قند شیر) در بدن باشد، قند موجود در شیر (لاکتوز) به درستی هضم و جذب نمی شود و فرد دچار دل پیچه و ناراحتی گوارشی میشود. اگر پس از سنین کودکی و شیر خوارگی شیر كم مصرف شود یا اصلا مصرف نشود، آنزیم لاکتاز به تدریج از بین میرود یا مقدار آن در بدن كاهش مییابد، به این عارضه “عدم تحمل لاكتوز” میگویند. مصرف مواد غذایی بدون لاکتوز به افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند، توصیه میشود.
بدون شیر
لبنیات به آن دسته از مواد غذایی گفته میشود که از شیر به دست میآیند و معمولاً ماده اولیه تولید آنها، شیر گاو است. محصولات بدون شیر (dairy free) به محصولاتی گفته میشود که در فرآیند تولید آنها از شیر و یا فرآوردههای لبنی استفاده نشده باشد. استفاده از مواد غذایی بدون شیر به افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند، یا دارای حساسیتهای غذایی هستند و به کسانی که رژیم غذایی بدون شیر را دنبال میکنند، توصیه میشود.
مواد نگهدارنده
مواد نگهدارنده به موادی گفته میشود که به منظور افزایش زمان مصرف و نگهداری مواد غذایی و جلوگیری از کاهش کیفیت یا ارزش غذایی و تجذیه آن توسط میکروارگانیسمها (باکتریها، مخمرها و کپکها) به محصولات غذایی اضافه میشود. بیشتر نگهدارندههای مورد استفاده از نوع آنتی میکروباکتریال هستند که به سه گروه پروپیوناتها، بنزواتها و سورباتها تقسیم میشوند. هر ماده غذایی که نام ترکیبی از بنزوات، سوربات یا پروپیونات در مواد تشکیل دهنده آن وجود داشته باشد، حاوی نگهدارنده است.
استفاده از ترکیبات نگهدارنده در مواد غذایی برای حفظ سلامت و ماندگاری آنها میتواند مفید باشد، ولی از سوی دیگر همواره خطر استفاده از این ترکیبات شیمیایی در مواد غذایی وجود داشته است. نکته قابل توجه این است که در صورت استفاده از این ترکیبات در تولید محصول، وجود و نوع آن حتما باید روی بسته بندی محصول ذکر شده باشد.
مواد غذایی کم چرب
رژیم کاهش مصرف چربی (low-fat diet)، به رژیم غذایی گفته میشود که مصرف چربی به ویژه چربیهای اشباع و کلسترول را محدود کرده و هدف از آن کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و چاقی میباشد. مواد غذایی با چربی کاهش یافته یا کم چرب، به محصولاتی گفته میشود که به ازای هر ۱۰۰ کالری، ۳ گرم یا کمتر چربی داشته باشند. این به این معناست که کمتر از ۳۰ درصد از کالریهای موجود در ماده غذایی مربوط به چربی میباشد.
همچنین مواد غذایی مانند سسهای سالاد و مایونز که بخش عمدهای از کالری آنها مربوط به چربی است، درصورتی که میزان چربی آنها نصف یا کمتر از نصف مقدار عادی آن باشد، به عنوان محصول کم چرب شناخته میشوند.
بدون سویا
آلرژی یا حساسیت به مصرف سویا، یکی دیگر از حساسیتهای غذایی است که در بین افراد شایع بوده و به طور عمده در کودکان زیر ۵ سال بروز میکند. مصرف سویا یا فرآوردههای آن برای این گروه خطرناک بوده و منجر به بروز واکنشهای آلرژیک میشود.
سویا در مواد غذایی نظیر سس سویا، شیر سویا، دانه سویا به طور عمده و طیف وسیعی از محصولات فرآوری شده به مقدار کم وجود دارد. لازم به ذکر است که میزان حساسیت به سویا در بین افراد متفاوت میباشد، برخی میتوانند مقادیر کمی از سویا (مانند لسیتین سویا و روغن سویا) را مصرف کنند، و برخی دیگر به مصرف کوچکترین مقادیر آن هم حساس هستند. به همه این افراد مصرف مواد غذایی بدون سویا (soy free) توصیه میشود.
بدون کنجد
از دیگر حساسیتهای غذایی، حساسیت به مصرف کنجد است که در دو دهه گذشته به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. حساسیت به مصرف کنجد، واکنش آلرژیک سیستم دفاعی بدن به پروتئین خاصی است که در کنجد وجود دارد و سبب بروز مشکلاتی مانند تنگی نفس، تورم در ناحیه صورت و دهان و اگزما میشود. علاوه بر دانه و روغن کنجد، مقادیری از آن ممکن است در ادویهها و سایر مواد غذایی وجود داشته باشد. به افراد دارای حساسیت، مصرف محصولات با برچسب بدون کنجد (sesame free) توصیه میشود.
بدون دانه خوراکی
حساسیت به دانههای خوراکی، شایعترین حساسیت غذایی است که عموماً به واکنش آلرژیک به مصرف دانههای روغنی و خوراکی درختی مانند: بادام، فندق، گردو، پسته، بادام هندی و بلوط گفته میشود. مصرف دانههای خوراکی در این افراد سبب بروز مشکلاتی مانند تورم در ناحیه صورت، سوزش لب و دهان، تهوع و … میگردد. به غیر از مصرف خود دانههای ذکر شده، دانههای خوراکی در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده نیز وجود دارند. مصرف محصولات فاقد دانههای خوراکی، علاوه بر جلوگیری از بروز واکنشهای آلرژیک در افراد دارای حساسیت، برای افراد دارای رژیم غذایی نیز به علت میزان بالای کالری و چربی این دانهها، توصیه میشود.
بدون بادام زمینی
حساسیت به مصرف بادامزمینی از دیگر حساسیتهای غذایی شایع میباشد که در افراد حساس منجر به بروز واکنشهای آلرژیک شدید میشود. به غیر از خود بادام زمینی، ردپای آن در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده نیز وجود دارد. از اینرو مصرف مواد غذایی با برچسب بدون بادام زمینی (peanut free) به افراد دارای حساسیت توصیه میگردد.
بدون تخم مرغ
حساسیت به مصرف تخم مرغ به طور عمده در کودکان زیر پنج سال شایع میباشد. این نارسایی ناشی از واکنش آلرژیک بدن به پروتئین موجود در زرده و یا سفیده تخم مرغ است. برخی از افراد که به مصرف تخم مرغ خام حساس هستند، میتوانند مواد غذایی پخته شده که حاوی تخم مرغ هستند را مصرف کنند. ولی به افراد با واکنش آلرژیک شدید توصیه میشود که از مصرف کلیه محصولات غذایی حاوی تخم مرغ خودداری کنند.
به علاوه زرده و سفیده تخم مرغ به ترتیب حاوی مقادیر زیادی کلسترول و سدیم میباشند که به افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و مشکلات عروقی توصیه میشود که مصرف آن را محدود کرده و یا قطع کنند.
بدون ماهی
براساس آمارهای منتشر شده، تقریبا ۰/۱ درصد ازجمعیت جهان به غذاهای دریایی حساسیت داشته و مصرف یا برخورد با این مواد غذایی و فرآوردههای آنها، باعث بروز واکنشهای آلرژیک در این افراد میشود. ماهی سالمون، ماهی تن، میگو، خرچنگ و شاهمیگو از معمولترین غذاهای دریایی هستند که سبب بروز حساسیت در افراد دارای آلرژی میشوند. به افراد دارای حساسیت توصیه میشود هنگام خرید محصولات غذایی به برچسب محصول توجه کنند و از مصرف محصولاتی که حاوی موارد ذکر شده هستند خوداری نمایند. در فروشگاه فودلی کالاهای مناسب جهت استفاده افراد حساس به غذاهای دریایی با برچسب غذایی بدون ماهی مشخص شدهاند.
بدون سولفیت
سولفیتها ترکیباتی هستند که حاوی یون سولفیت (SO3) میباشند و بطور طبیعی در بدن انسان و برخی از مواد غذایی وجود دارند، و عموماً در نگهدارندهها و بهبود دهندههای غذایی مورد استفاده قرار میگیرند. جدا از افرادی که به مصرف سولفیتها حساسیت دارند، انتخاب رژیم غذایی بدون سولفیت یکی از راهکارهای موثر در کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماریها و بهبود کیفیت زندگی افراد به شمار میرود.
بدون روغن پالم
روغن پالم، روغنی گیاهی است که از میوه درخت نخل بدست میآید. این نخلهای روغنی عمدتا در کشورهای مالزی و اندونزی رشد میکنند، روغن پالم به صورت گسترده در سرار جهان در تولید محصولات غذایی، آرایشی و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. به علت درصد بالای چربیهای اشباع موجود در روغن پالم، مصرف آن در بسیاری از کشورها محدود یا ممنوع شده است. عدم استفاده از مواد غذایی حاوی روغن پالم در کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی تاثیر به سزایی دارد.
بدون کافئین
کافئین یک ترکیب شیمیایی است که در گیاهان مختلفی از جمله قهوه، کاکائو و چای یافت میشود. کافئین پرمصرفترین ماده دارویی در سطح جهان به شمار میرود که تقریباً ۹۰ درصد افراد بهطور روزانه از آن استفاده میکنند. افزایش متابولیسم بدن، تحریک سیستم اعصاب مرکزی و افزایش میزان هوشیاری از مهمترین آثار کافئین است، مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث تپش قلب، بی خوابی، اضطراب و خستگی شود.
طعم دهنده طبیعی
طعم دهندههای طبیعی، ترکیباتی هستند که منشاء طبیعی داشته (مانند روغنهای گیاهی و عصاره میوهها و سبزیجات) و برای طعم دار کردن مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرند. آنچه که در مورد سلامت طعمدهندهها دارای اهمیت است جدا از منشاء آنها، نحوه تهیه و تولید این ترکیبات میباشد.
تولید شده با زایلیتول
زایلیتول مادهای است از خانواده الکل قند (پلی الکلها) که منشاء گیاهی داشته و به عنوان شیرینکننده طبیعی در مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. زایلیتول ظاهر و طعمی شبیه شکر دارد ولی میزان کالری آن ٪۴۰ کمتر است. بر خلاف شکر مقدار فروکتوز موجود در زایلیتول صفر است و تاثیر آن بر افزایش قند خون بسیار ناچیز است و جایگزین مناسبی برای شکر در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت، اضافه وزن و نارساییهای متابولیک میباشد.
همچنین مصرف مواد غذایی حاوی زایلیتول به ویژه آدامسهایی که از زایلیتول به عنوان شیرین کننده در تولید آنها استفاده شده است، باعث کاهش پلاکهای دندانی و باکتریهای مضر دهان شده و برای سلامت دندانها بسیار مفید میباشد.
سرخ نشده
یکی از مهمترین نکات در رژیمهای غذایی سالم، دوری از مواد غذایی سرخ شده است. غذاهای سرخ شده به علت حجم بالای چربی موجود در آنها، منشاء کالریهای اضافه و اضافه وزن هستند. به علاوه بخش قابل توجهی از مواد مغذی و آنتی اکسیدان موجود در مواد غذایی در هنگام سرخ شدن از بین میرود. کلسترول و چربی ترانس موجود در این مواد غذایی سبب افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی میشود.
آنتی اکسیدانها
آنتی اکسیدانها نقش مهمی در سلامتی دارند، ترکیباتی طبیعی هستند که در برخی از مواد غذایی وجود داشته و به خنثی سازی رادیکالهای آزاد در بدن کمک میکنند. رادیکالهای آزاد ترکیباتی هستند که بصورت طبیعی در بدن تولید میشوند و به چربیها، پروتئین و DNA سلولها آسیب میرسانند، و باعث بروز انواع مختلف بیماری و سرعت بخشیدن به فرآیند پیری میشوند.
غنی از فیبر
فیبرها از خانواده کربوهیدراتهای پیچیدهای هستند که هضم نشده و وارد جریان خون هم نمیشوند. این ترکیبات مستقیم وارد روده بزرگ شده و به حرکات روده و دفع راحت کمک میکنند، چربی خون را پایین میآورند و شما را در برابر سرطانها به ویژه سرطان کولون ایمن میسازند. اضافه کردن فیبرها به برنامهی غذایی کار سادهای است و با مصرف مواد غذایی غنی از فیبر میتوان میزان فیبر روزانهی مورد نیاز بدن را که در زنان ۲۵ گرم و در مردان ۳۵ تا ۴۰ گرم میباشد، به راحتی تامین نمود.
روغن زیتون فوق بکر
روغن زیتون فوق بکر نوعی از روغن زیتون است که با اعمال کنترل زیاد بر روی دمای محیط (برای اطمینان از حصول روش پرس سرد) تهیه میشود (چرا که روغن زیتون حرارت دیده 40 درصد از خواص مفید خود را از دست میدهد). در نتیجه روغن به دست آمده از این فرآیند با حداقل میزان اسیدیته (حداکثر 0.8) رنگی کاملا سبز و طعمی میوهای دارد که با تعادل در میزان تلخی، تندی و شیرینی، همراهی فوق العاده برای غذای شما میباشد.
رژیم غذایی گیاه خواری
گیاهخواری به معنای پرهیز از خوردن گوشت حیوانات است که ممکن است شامل پرهیز از غذاهایی مانند فرآوردههای لبنی که خاستگاه جانوری دارند نیز بشود. با اینکه در پیش گرفتن رژیم گیاهخواری به شیوههای گوناگونی امکانپذیر است اما وجه مشترک تمام آنها پرهیز از خوردن گوشت قرمز است.
انواع رژیم گیاهخواری
خام گیاهخواری (Raw Veganism): خام گیاهخواری ترکیبی از گیاهخواری و خام خواری است، در این رژیم غذایی مواد غذایی با منشاء حیوانی، و غذاهای طبخ شده مصرف نمیشوند. گیاهخواری (Veganism): گیاه خوارانی که گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات نمیخورند. لاکتو-وجترین (lacto-vegetarian): گیاه خوارانی که لبنیات هم میخورند. اوو-وجترین (ovo-vegetarian): گیاه خوارانی که تخم مرغ هم میخورند. لاکتو-اوو-وجترین (lacto-ovo-vegetarian): گیاه خوارانی که تخم مرغ و لبنیات هم میخورند. نیمه گیاهخوار (semi-vegetarian): گیاهخوارانی که ماهی و مرغ هم مصرف میکنند، ولی گوشت قرمز را مصرف نمیکنند.
مواد غذایی مناسب کودک
یک رژیم غذایی سالم، مغذی و متعادل یکی از مهمترین نکات برای تغذیه کودکان در حال رشد میباشد. باید توجه داشت که کودکان در سنین مختلف برای تامین انرژی روزانه بدن خود نیازهای غذایی متفاوتی دارند که حتما باید در برنامه غذایی کودک گنجانده شوند. مواد غذایی مناسب کودک به محصولاتی گفته میشود که فاقد هرگونه مواد نگهدارنده، رنگ و طعم دهندههای مصنوعی باشند و از مواد اولیه طبیعی یا ارگانیک در تولید آنها استفاده شده باشد.
فنیل کتونوری
فنیل کتونوری که PKU نیز نامیده می شود، یک نقص متابولیکی مادرزادی نادر است. اختلال اصلی در این بیماری، تجمع اسید آمینه فنیل آلانین در مایعات بدن و سیستم عصبی است. تجمع این اسید آمینه به دلیل عدم وجود آنزیم مورد نیاز برای تبدیل فنیل آلانین به تیروزین رخ میدهد. تجمع غیرطبیعی این اسید آمینه در بدن کودک، خطرناک است و منجر به بروز اختلالاتی در مغز و پوست میشود. در صورت تشخیص زودرس و شروع تغذیه مخصوص «فنیل کتونوری» از ابتدای نوزادی، میتوان از بروز علائم بیماری جلوگیری کرد و کودک مبتلا میتواند از هوش خوب و رفتار مناسب برخوردار شود؛ ولی تأخیر در درمان به بروز عقبماندگی ذهنی، کوچکی دورسر و اختلالات رفتاری منجر خواهد شد.
هدف از درمان اختلال فنیل کتونوری، کاهش مقدار فنیل آلانین در بدن فرد به منظور پیشگیری از بروز علائم بیماری است. از آنجایی که اختلال فنیل کتونوری درمان دارویی ندارد؛ در حال حاضر تنها راه پیشگیری از بروز علائم بیماری استفاده از رژیم غذایی مناسب جهت کنترل سطح «فنیل آلانین» در حد نرمال است. بررسی منظم رژیم غذایی، نمودار رشد کودک و سطح فنیل آلانین در خون، و رژیم غذایی کم پروتئین و استفاده از محصولات غذایی مناسب PKU برای افراد مبتلا به اختلال فنیل کتونری توصیه میشود.
رژیم غذایی دوستدار قلب
اگر نگران سلامت قلب و عروق خود هستید، و یا از کلسترول بالا یا بیماری قلبی رنج میبرید، غذایی که مصرف میکنید به اندازه کنترل وزن و ورزش کردن برای سلامتی شما دارای اهمیت میباشد. در واقع استفاده از یک رژیم غذایی دوست دار قلب میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکته را تا 80 درصد کاهش دهد. با شناختن مواد غذایی دوست دار قلب، شما میتوانید کلسترول خود را کاهش داده، از بروز و پیشروی بیماریهای قلبی و فشار خون جلوگیری کرده و کنترل مناسبی روی کیفیت زندگی خود داشته باشید.
بدون اصلاح ژنتیکی
مواد غذایی اطلاح شده ژنتیکی، به محصولات غذایی تولید شده با استفاده از ارگانیسمهایی (گیاهان یا حیوانات) که DNA آنها به کمک روشهای مهندسی ژنتیک تغییر یافته است، گفته میشود. امروزه بخش قابل توجهی از مواد اولیه مورد استفاده در تولید مواد غذایی فرآوری شده را، GMO ها یا ارگانیسمهای اصلاح ژنتیکی شده تشکیل میدهند. در یک دهه گذشته، استفاده از GMO ها به موضوع بحث برانگیزی تبدیل شده و موافقان و مخالفان خود را داشته است، و تا به امروز اطلاعات دقیقی در رابطه با خطرات احتمالی و تاثیرات دراز مدت مصرف این مواد غذایی برروی سلامت انسان منتشر نشده است.
مواد غذایی بدون اصلاح ژنتیکی، تحت نظارت سازمانی به نام Non-GMO Project کنترل و برچسب گذاری میشوند.
تجارت منصفانه
تجارت منصفانه، جنبشی اجتماعی با هدف کمک به تولیدکنندگان در کشورهای در حال توسعه، برای دستیابی به شرایط بهتر در تجارت جهانی میباشد. اعضای این جنبش میپذیرند که بهای بیشتری بابت کالا به صادرکننده بپردازند و استانداردهای اجتماعی و زیست محیطی را توسعه دهند، و تمرکز آن بطور خاص روی کالاهای صادراتی از کشورهای در حال توسعه به کشورهای توسعه یافته میباشد.
این جنبش تلاش میکند مفاهیمی چون تساوی در تجارت و شراکت بینالمللی را با گفتگو، شفاف سازی و احترام متقابل ترویج دهد، و شرایط توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه را با ارائه شرایط تجاری بهتر و تضمین حقوق آنها فراهم آورد. تجارت منصفانه دارای دو اصل مهم است: اول اینکه شرایط فعلی حاکم بر تجارت جهانی سبب تقسیم نابرابر ثروت در میان ملتها میشود. دوم، خرید کالا با قیمت منصفانه از تولیدکنندگان در کشورهای در حال توسعه، روش تاثیر گذارتری برای کمک به حفظ توسعه پایدار در این کشورها نسبت به کمکهای خیریه و بشر دوستانه میباشد.
تولیدات دوستدار محیط زیست
محصولات، خدمات و راهکارهایی که با هدف حذف و یا به حداقل رساندن آسیب به محیط زیست و اکوسیستمها، تولید و یا اجرا میشوند. تولیدات دوستدار محیط زیست در تمامی مراحل تولید (با به حداقل رساندن اثرات کربن یا انتشار گازهای گلخانهای)، استفاده و بازیافت (استفاده از بستهبندیهای زیست تخریب پذیر) با چرخه طبیعی هماهنگ بوده و سبب آسیب و یا آلودگی محیط زیست نمیشوند.