پروبیوتیک‌ها گروهی از باکتری‌ها و مخمرهای زنده هستند که به دلیل اثرات مثبتشان بر سلامت انسان، به ویژه در حفظ سلامت دستگاه گوارش، شناخته شده‌اند. شاید وقتی نام باکتری را می‌شنوید، تنها به جنبه‌های منفی و بیماری‌زای آن فکر کنید، اما جالب است بدانید که بسیاری از این باکتری‌ها، هم در روده و هم در برخی مواد غذایی، نقش مهمی در حفظ سلامتی ایفا می‌کنند.
پروبیوتیک‌ها به عنوان باکتری‌های مفید، در برابر باکتری‌های مضر یا بیماری‌زا قرار می‌گیرند و به تعادل بدن کمک می‌کنند. این میکروارگانیسم‌های مفید بخشی از میکروبیوم بدن را تشکیل می‌دهند. میکروبیوم، شامل مجموعه‌ای از میکروب‌ها مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و تک‌یاخته‌ها است که در هماهنگی با یکدیگر برای حفظ سلامت بدن کار می‌کنند. جالب است بدانید که میکروبیوم هر فرد منحصر به فرد است و حتی دوقلوها هم میکروب‌های یکسانی ندارند.
برای رسیدن به پاسخ سوال پروبیوتیک چیست؟ حتما تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید تا اطلاعاتی مفید و سودمند در این زمینه به‌دست آورید.
پروبیوتیک چیست؟
واژه پروبیوتیک از دو واژه لاتین pro به معنای برای و biotic به معنای زندگی تشکیل شده است. این اصطلاح نخستین بار در سال 1907 توسط دانشمند روسی، الی متچنیکوف، معرفی شد. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف آن‌ها از طریق مواد غذایی یا دارویی برای حفظ سلامتی بدن مفید است. با این حال، استفاده از پروبیوتیک‌ها تنها برای نوزادان نارس ممکن است خطرناک باشد.
پروبیوتیک‌ها به‌طور عمده در مواد غذایی تخمیر شده، مکمل‌های غذایی و محصولات مراقبت از پوست یافت می‌شوند. مصرف این میکروارگانیسم‌های مفید، تعادل دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد. برای خرید قرص پروبیوتیک، می‌توانید به صورت آنلاین از داروخانه‌ها اقدام کنید.
به طور ساده، پروبیوتیک‌ها باکتری‌های زنده‌ای هستند که برای بدن فواید بسیاری دارند و به‌ویژه در روده انسان زندگی می‌کنند. برخلاف تصور رایج که باکتری‌ها را مضر می‌داند، همه باکتری‌ها بد نیستند. در واقع، باکتری‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: باکتری‌های خوب و باکتری‌های بد. پروبیوتیک‌ها به عنوان باکتری‌های خوب، به هضم غذا، بهبود عملکرد روده و تولید مواد مغذی کمک می‌کنند. همچنین، بسته به نوع پروبیوتیک، می‌توانند سلامت بخش‌های مختلف بدن، مانند دستگاه گوارش و سیستم ایمنی، را تقویت کنند.
آشنایی با انواع میکروارگانیسم های پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها شامل طیف گسترده‌ای از میکروارگانیسم‌های مفید هستند. برخلاف تصور عمومی که همه باکتری‌ها را مضر می‌داند، برخی باکتری‌ها به خصوص آن‌هایی که خاصیت پروبیوتیکی دارند، برای سلامتی مفید هستند.
رایج‌ترین باکتری‌های پروبیوتیکی از جنس لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) و بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) هستند. برای اختصار، معمولاً این باکتری‌ها به صورت L. و B. نوشته می‌شوند، مانند لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (L. acidophilus). همچنین، برخی مخمرها مانند ساکارومایسس بولاردی نیز به عنوان پروبیوتیک شناخته می‌شوند.
پروبیوتیک‌های مختلف، اثرات متفاوتی بر سلامت دارند. به عنوان مثال، اگر یک گونه از لاکتوباسیلوس به پیشگیری از یک بیماری کمک کند، لزوماً به این معنا نیست که دیگر گونه‌های لاکتوباسیلوس یا بیفیدوباکتریوم هم همین کار را انجام دهند.
شش گونه رایج پروبیوتیک که معمولاً روی برچسب‌های غذا و مکمل‌ها دیده می‌شوند عبارتند از:
- بیفیدوباکتریوم انیمالیس (B. animalis): این گونه به هضم غذا کمک می‌کند و با باکتری‌های مضر موجود در غذا مبارزه کرده و همچنین سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
- بیفیدوباکتریوم بروه (B. breve): در دستگاه گوارش و واژن یافت می‌شود و با عفونت‌های مضر مبارزه کرده و قندها و فیبرها را تخمیر می‌کند.
- بیفیدوباکتریوم لاکتیس (B. lactis): از شیر خام به دست می‌آید و در محصولات لبنی مانند شیر خشک نوزادان، دوغ و پنیر استفاده می‌شود.
- بیفیدوباکتریوم لانگوم (B. longum): در روده قرار دارد و به تجزیه کربوهیدرات‌ها و تولید ترکیبات آنتی‌اکسیدانی کمک می‌کند.
- لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (L. acidophilus): در روده باریک و واژن زندگی می‌کند و در هضم غذا و مبارزه با عوامل عفونی مؤثر است. این باکتری در ماست و محصولات تخمیری سویا وجود دارد.
- لاکتوباسیلوس روتری (L. reuteri): در روده و دهان یافت می‌شود و به بهبود عملکرد گوارش و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.
لاکتوباسیلوس بیشتر در ماست و غذاهای تخمیری یافت می‌شود و برای درمان اسهال و مشکلات عدم تحمل لاکتوز مفید است. بیفیدوباکتریوم نیز در محصولات لبنی وجود دارد و در کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) مؤثر است.
دانشمندان پروبیوتیک‌ها را بر اساس جنس، گونه و نژاد شناسایی می‌کنند. برای مثال، بیفیدوباکتریوم لانگوم با نژاد 35624 یکی از این دسته‌بندی‌ها است. سویه باکتری مهم‌ترین شاخص در تأثیرات سلامتی است؛ یعنی حتی اگر دو پروبیوتیک از یک جنس باشند، سویه‌های مختلف ممکن است مزایای متفاوتی برای سلامتی داشته باشند.
مکانیسم اثرگذاری پروبیوتیک
تعادل باکتری‌های روده می‌تواند تحت شرایط مختلفی مانند افزایش سن، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماری‌ها، مسمومیت‌ها یا جراحی به هم بخورد. نقش اصلی بسیاری از پروبیوتیک‌ها بازگرداندن و حفظ این تعادل است که در نهایت به حفظ سلامت عمومی بدن کمک می‌کند. مکانیسم‌های مختلفی برای تأثیر پروبیوتیک‌ها در حفظ و بهبود سلامتی شناسایی شده‌اند و تحقیقات زیادی همچنان در این زمینه در حال انجام است. برخی از این مکانیسم‌های اصلی عبارتند از:
- جلوگیری از اتصال باکتری‌های مضر: پروبیوتیک‌ها با اشغال مکان‌های موجود در روده، از اتصال و رشد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کنند. این باکتری‌های مفید رقابت کرده و جلوی اقامت باکتری‌های بیماری‌زا را می‌گیرند.
- تولید پپتیدها و پروتئین‌های ضدمیکروبی: برخی از پروبیوتیک‌ها پپتیدها و پروتئین‌های خاصی تولید می‌کنند که با باکتری‌های فرصت‌طلب مبارزه می‌کنند. این باکتری‌های فرصت‌طلب، به طور معمول در غذا و نوشیدنی‌ها وجود دارند و فقط زمانی مشکل‌ساز می‌شوند که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود.
- تحریک تولید مخاط در روده: برخی پروبیوتیک‌ها سیگنال‌هایی به سلول‌های روده ارسال می‌کنند که باعث افزایش تولید مخاط می‌شود. این مخاط مانند یک سد محافظ در برابر عفونت‌ها عمل می‌کند.
- تأثیر بر زمان انتقال روده: پروبیوتیک‌های خاص می‌توانند مدت زمان حرکت غذا در روده (زمان انتقال) را تنظیم کنند و به هضم بهتر و جذب مؤثرتر مواد غذایی کمک کنند.
- تولید متابولیت‌های ثانویه: پروبیوتیک‌ها با تجزیه مواد غذایی غیرقابل هضم توسط آنزیم‌های گوارشی، متابولیت‌های ثانویه‌ای تولید می‌کنند که به تقویت سیستم ایمنی و حفظ تعادل الکترولیت‌ها و pH در دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
- تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی: برخی از پروبیوتیک‌ها قادر به تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و گابا هستند یا به تبدیل تریپتوفان به سروتونین کمک می‌کنند که می‌تواند در بهبود خلق و خوی افراد مؤثر باشد.
- تولید پروتئین‌های ضدالتهاب: برخی از باکتری‌های مفید پروتئین‌های ضدالتهابی تولید می‌کنند که از آسیب‌های ناشی از التهاب روده جلوگیری می‌کنند.
این مکانیسم‌ها نشان‌دهنده تأثیرات گسترده پروبیوتیک‌ها در حفظ سلامت بدن، به‌ویژه در دستگاه گوارش و سیستم ایمنی هستند.
فواید و مزایای استفاده از پروبیوتیک
مطالعات بسیاری فواید پروبیوتیک‌ها را در پیشگیری و درمان شش بیماری خاص، بررسی کرده‌اند:
- درماتیت آتوپیک: این نوع اگزمای مزمن پوستی، بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود. تحقیقات نشان داده که مصرف پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری و اوایل زندگی نوزاد می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. گونه‌هایی مانند لاکتوباسیلوس رامنوسوس و لاکتوباسیلوس پاراکازی موثرترین بوده‌اند.
- اسهال حاد عفونی کودکان: پروبیوتیک‌ها می‌توانند طول دوره اسهال و دفعات دفع مدفوع را کاهش دهند. گونه‌هایی مانند لاکتوباسیلوس رامنوسوس و مخمر ساکارومایسس بولاردی در کاهش اسهال عفونی نقش بسزایی دارند.
- اسهال مرتبط با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به اسهال حاد منجر شود، که در 30 درصد از افراد مصرف‌کننده اتفاق می‌افتد. مصرف پروبیوتیک‌ها تا 51 درصد خطر ابتلا به این نوع اسهال را کاهش می‌دهد، به ویژه با استفاده از گونه‌های لاکتوباسیلوس رامنوسوس و ساکارومایسس بولاردی.
- بیماری التهابی روده (IBD): این بیماری التهابی مزمن سیستم گوارشی ممکن است با استفاده از پروبیوتیک‌ها بهبود یابد. مطالعات نشان داده‌اند که برخی از گونه‌های پروبیوتیکی می‌توانند علائم این بیماری را کاهش دهند.
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): پروبیوتیک‌ها می‌توانند با کاهش علائم نظیر درد شکمی، نفخ و تغییرات در مدفوع، بهبود قابل توجهی ایجاد کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف پروبیوتیک‌ها به طور کلی می‌تواند علائم IBS را تا 21 درصد کاهش دهد.
- هایپرکلسترولمی: پروبیوتیک‌ها ممکن است در کاهش سطح کلسترول خون موثر باشند. این اثر از طریق تجزیه کلسترول توسط آنزیم‌های خاص و کاهش جذب کلسترول از روده به دست می‌آید. گونه‌های لاکتوباسیل و بیفیدوباکتریوم نقش مهمی در این فرآیند دارند.
سایر مزایای پروبیوتیک‌ها شامل:
- کاهش التهاب سیستمیک
- بهبود خلق‌وخو و کاهش افسردگی و اضطراب
- کاهش فشار خون
- تقویت سیستم ایمنی
- بهبود سلامت پوست و کاهش علائم پیری
- تولید برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های گروه ب و K
در نهایت، پروبیوتیک‌ها طیف وسیعی از اثرات مفید بر سلامت انسان دارند و پژوهش‌های بیشتری برای کشف تمامی فواید آن‌ها در حال انجام است.
عوارض مصرف پروبیوتیک ها
پروبیوتیک‌ها فواید بسیاری برای سلامتی دارند، با این حال ممکن است مصرف آن‌ها در برخی افراد به ویژه کسانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند یا به برخی مواد حساسیت دارند، عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
عوارض جانبی رایج پروبیوتیک‌ها
- عوارض گوارشی جزئی: در روزهای اول مصرف پروبیوتیک‌ها ممکن است افراد دچار نفخ، گاز و ناراحتی‌های خفیف شکمی شوند. این علائم معمولاً با گذر زمان و ادامه مصرف از بین می‌روند.
- سردرد: برخی از غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند ماست و کیمچی حاوی آمین‌هایی همچون هیستامین، تیرامین، تریپتامین و فنیل‌اتیل‌آمین هستند که ممکن است در افراد حساس باعث سردرد شوند. رژیم‌های غذایی کم هیستامین ممکن است به کاهش سردرد در این افراد کمک کنند.
عوارض برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند مبتلایان به HIV یا ایدز، ممکن است با مصرف پروبیوتیک‌ها در معرض خطر عفونت‌های خطرناک قرار گیرند. این افراد باید قبل از مصرف هرگونه مکمل پروبیوتیکی با پزشک خود مشورت کنند.
هیستامین و آلرژی
برخی سویه‌های پروبیوتیکی مانند لاکتوباسیلوس بوکنری و استرپتوکوکوس ترموفیلوس تولید هیستامین می‌کنند که ممکن است علائم آلرژی مانند خارش، آبریزش بینی، آبریزش چشم یا مشکلات تنفسی ایجاد کنند. در افرادی که توانایی تجزیه هیستامین را ندارند، این ماده به جریان خون وارد شده و ممکن است به واکنش‌های آلرژیک منجر شود.
آلرژی به مواد تشکیل‌دهنده مکمل‌ها
برخی مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است حاوی موادی مانند لبنیات، تخم‌مرغ یا سویا باشند که برای افراد مبتلا به آلرژی نسبت به این مواد خطرناک است. همچنین پروبیوتیک‌های مبتنی بر مخمر نباید توسط افراد حساس به مخمر مصرف شوند. قند شیر (لاکتوز) موجود در برخی مکمل‌ها نیز برای افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند، مضر است و باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنند.
نفخ ناشی از پری‌بیوتیک‌ها
برخی مکمل‌های پروبیوتیکی حاوی پری‌بیوتیک‌ها هستند که ممکن است باعث ایجاد نفخ شدید شوند. در چنین مواردی، بهتر است از مکمل‌هایی استفاده شود که فاقد پری‌بیوتیک باشند.
خطر عفونت
در موارد نادر، باکتری‌ها یا مخمرهای موجود در پروبیوتیک‌ها می‌توانند وارد جریان خون شده و در افراد مستعد عفونت ایجاد کنند. این خطر بیشتر در افرادی با سیستم ایمنی سرکوب‌شده، بستری طولانی‌مدت یا کسانی که اخیراً تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، مشاهده می‌شود. اگرچه این خطر نادر است، اما گزارش شده که از هر یک میلیون نفر تنها یک نفر به عفونت ناشی از پروبیوتیک مبتلا می‌شود.
توصیه‌های نهایی
به طور کلی، پروبیوتیک‌ها برای افراد سالم بی‌خطر هستند و عوارض جانبی آن‌ها بسیار نادر است. اما پیش از مصرف هرگونه مکمل، به ویژه در صورت داشتن مشکلات سلامتی یا سیستم ایمنی ضعیف، بهتر است با پزشک مشورت شود.
تفاوت بین پروبیوتیک، پری بیوتیک و سین بیوتیک
پری‌بیوتیک‌ها بستر مناسبی برای رشد و تقویت باکتری‌های مفید پروبیوتیک در روده فراهم می‌کنند. ترکیب پری‌بیوتیک و پروبیوتیک به‌صورت هم‌افزایی عمل کرده و به آن سین‌بیوتیک گفته می‌شود. پری‌بیوتیک‌ها نوعی کربوهیدرات‌های غیرقابل هضم توسط انسان هستند که توسط باکتری‌های روده تخمیر شده و به‌عنوان غذا برای این باکتری‌ها عمل می‌کنند. مصرف پری‌بیوتیک‌ها باعث تحریک رشد و فعالیت انتخابی برخی از گونه‌های خاص میکروبی در روده می‌شود.
مزایای پری‌بیوتیک‌ها:
- بهبود مشکلات گوارشی: مانند درمان آنتریت، یبوست و سندرم روده تحریک‌پذیر
- پیشگیری از برخی سرطان‌ها و کاهش التهاب‌های آلرژیک
- بهبود سلامت استخوان: با افزایش جذب کلسیم و تراکم مواد معدنی استخوان‌ها، به‌ویژه در نوجوانان و زنان یائسه
- کمک به درمان بیماری‌ها: از جمله بیماری کبد چرب غیرالکلی و بیماری‌های مرتبط با نقص ایمنی
پری‌بیوتیک‌ها عمدتاً از گروه الیگوساکاریدها هستند که در سیستم گوارش انسان هضم نمی‌شوند و مستقیماً به روده بزرگ می‌رسند، جایی که توسط باکتری‌های مفید تخمیر شده و اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر تولید می‌کنند. این اسیدها به سلامت روده کمک می‌کنند.
منابع طبیعی پری‌بیوتیک‌ها:
از جمله مواد غذایی غنی از پری‌بیوتیک می‌توان به مارچوبه، کنگر فرنگی، بامبو، موز، جو، کاسنی، سیر، پیاز، عدس، شیر، سویا، گندم، چاودار، و حبوبات اشاره کرد.
منابع غذایی حاوی پروبیوتیک
علاوه بر مکمل‌های پروبیوتیک، بسیاری از مواد غذایی طبیعی نیز حاوی پروبیوتیک‌ها هستند و به سلامت میکروبیوم بدن کمک می‌کنند. این مواد غذایی را می‌توان به‌راحتی در رژیم روزانه گنجاند. برخی از غذاهای غنی از پروبیوتیک شامل موارد زیر است:
غذاهای حاوی پروبیوتیک:
- ماست
- کفیر (نوشیدنی تخمیری لبنی)
- کلم ترش و سایر شوریجات غیرپاستوریزه مانند خیارشور
- تمپه (محصول تخمیری سویا)
- کیمچی (غذای تخمیری کره‌ای)
- میسو (خمیر سویای ژاپنی)
- کامبوجا (نوشیدنی تخمیری چای)
- ناتو (غذای ژاپنی از تخمیر سویا)
- دوغ سنتی
- پنیرها: برخی از انواع پنیرها مانند موزارلا و کوتاژ
- نان خمیر ترش
- شیر اسیدوفیلوس
نکات مهم درباره غذاهای پروبیوتیک:
این غذاها به‌طور طبیعی حاوی باکتری‌های مفید هستند که می‌توانند سلامت دستگاه گوارش و میکروبیوم بدن را تقویت کنند. مصرف منظم این مواد غذایی در وعده‌های روزانه، بدون نیاز به مکمل‌های دارویی، می‌تواند به تقویت سلامت روده کمک کند. همچنین، تعادل در مصرف این مواد غذایی بسیار مهم است تا از تنوع گروه‌های غذایی مختلف بهره‌مند شوید.
برای مثال، مصرف ماست، کفیر و پنیر نرم می‌تواند به شما اطمینان دهد که باکتری‌های مفید به روده‌ها به‌طور مستقیم و موثری می‌رسند. همچنین غذاهای تخمیری مانند کیمچی و ترشی‌ها نیز از جمله گزینه‌های محبوب و مفید هستند.
در نهایت، افزودن مواد غذایی پروبیوتیک به رژیم غذایی روزانه می‌تواند به سلامت گوارشی کمک کند، اما همچنان تعادل در مصرف انواع مختلف مواد غذایی کلید اصلی حفظ سلامت کلی است.
موارد مصرف مکمل های پروبیوتیک
مکمل‌های پروبیوتیک در اشکال مختلفی از جمله قرص، کپسول و شربت در دسترس هستند و معمولاً در مواقعی که تعادل میکروبیوم روده به هم می‌ریزد، تجویز می‌شوند. برخی از کاربردهای اصلی پروبیوتیک‌ها شامل موارد زیر است:
مصرف همزمان با آنتی‌بیوتیک‌ها:
آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر از بین بردن باکتری‌های مضر، باکتری‌های مفید روده را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند و باعث اختلال در تعادل میکروبی روده می‌شوند. این اختلال ممکن است باعث مشکلات گوارشی شود. برای جلوگیری از این عوارض، مصرف پروبیوتیک‌ها در طول درمان با آنتی‌بیوتیک و تا یک هفته پس از قطع آن‌ها توصیه می‌شود.
پیشگیری از عفونت با کلستریدیوم دیفیسیل (C-diff):
برخی افراد، به‌ویژه کسانی که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به ابر میکروب C-diff هستند که باعث اسهال شدید می‌شود. استفاده از پروبیوتیک‌هایی مانند لاکتوباسیلوس کازئی و لاکتوباسیلوس بولگاریکوس، به‌ویژه برای افراد مسن بستری در بیمارستان، می‌تواند از بروز این عفونت جلوگیری کند.
پیشگیری از اسهال مسافرتی:
اسهال مسافرتی ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی معمولاً در طول یا بعد از سفر به برخی مناطق رخ می‌دهد. علائم آن شامل دفع مدفوع آبکی و مکرر است. مصرف پروبیوتیک‌هایی مانند ساکارومایسس بولاردی یا ترکیبی از لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم می‌تواند خطر ابتلا به اسهال مسافرتی را کاهش دهد.
درمان یبوست:
یبوست همراه با علائمی مانند کاهش حرکات روده، مدفوع سفت و نفخ شکم است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند. مکمل‌های حاوی بیفیدوباکتریوم لاکتیس به‌طور معمول برای درمان یبوست به مدت چهار هفته توصیه می‌شوند.
در مجموع، پروبیوتیک‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت گوارشی دارند و می‌توانند در درمان و پیشگیری از مشکلات مختلف روده‌ای مؤثر باشند.
نکات مهم درباره مصرف پروبیوتیک ها
پروبیوتیک‌ها انواع مختلفی دارند و هر نوع از آن‌ها ممکن است مزایا و کارکردهای خاصی داشته باشد. این بدان معناست که هر پروبیوتیک تمام خواصی که ذکر شد را ارائه نمی‌دهد و ممکن است برخی فقط برای سلامت یک عضو خاص مؤثر باشند.
هنگام تهیه و مصرف مکمل‌های پروبیوتیک، باید به نکات زیر توجه کنیم:
- انتخاب صحیح پروبیوتیک: اطمینان حاصل کنید که پروبیوتیکی که مصرف می‌کنید برای درمان مشکل خاص شما مناسب است.
- شرایط نگهداری: برخی پروبیوتیک‌ها نیاز به نگهداری در یخچال دارند. همیشه دستورالعمل‌های درج‌شده روی بسته‌بندی را مطالعه کنید.
- توجه به تاریخ انقضا: تاریخ انقضای مکمل‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا با گذشت زمان تعداد باکتری‌های زنده در مکمل کاهش می‌یابد.
همچنین، هم غذا و هم مکمل‌های پروبیوتیکی می‌توانند برای بدن مفید باشند. برای افزایش تعداد باکتری‌های مفید در روده، مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی بالا و سرشار از فیبر، مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل توصیه می‌شود. باکتری‌های مفید روده از فیبر تغذیه می‌کنند و با دریافت فیبر کافی، به تکثیر پرداخته و مزایای سلامتی را برای بدن فراهم می‌کنند.
عوامل موثر بر انتخاب پروبیوتیک
قبل از انتخاب پروبیوتیک و مواد غذایی حاوی پروبیوتیک، همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، پیشنهاد می‌کنیم به سه عامل مهم توجه کنید:
- سویه: بررسی کنید که کدام سویه از باکتری خاص می‌تواند به حل مشکل و برآورده کردن انتظارات شما کمک کند. هر پروبیوتیک مزایای منحصر به فرد خود را دارد و ممکن است برای قسمت‌های مختلف بدن مؤثر باشد.
- اثبات علمی: اطمینان حاصل کنید که محصول و سویه مورد نظر در مطالعات علمی معتبر تأیید شده‌اند.
- شفافیت و اعتماد: بسته‌بندی باید اطلاعات دقیقی درباره نوع میکروارگانیسم‌های زنده، تاریخ انقضا، روش‌های نگهداری، مقدار توصیه‌شده برای هر وعده و اطلاعات تماس با شرکت تولیدکننده ارائه دهد.
اگر اطلاعات لازم روی بسته‌بندی محصول وجود نداشت، بهتر است به دنبال گزینه دیگری باشید.
علائم کمبود پروبیوتیک
حمایت از سلامت روده می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های پوستی، تقویت سیستم ایمنی، بهبود اختلالات خلقی و حتی کاهش وزن داشته باشد. مصرف مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک و مکمل‌های آن می‌تواند به بهبود سلامت روده کمک کرده و ممکن است مشکلاتی که ناشی از عدم تعادل باکتریایی در دستگاه گوارش است را معکوس کند.
پروبیوتیک‌ها برای کنترل باکتری‌های مضر، بهبود هضم غذا و تقویت سیستم ایمنی ضروری هستند. باکتری‌های خوب به بدن کمک می‌کنند تا ویتامین‌ها و مواد معدنی را به طور مؤثرتری جذب کند و همچنین در تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز که کنترل‌کننده خلق و خو هستند، نقش دارند. به همین دلیل، سلامت روده می‌تواند به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند.
افرادی که از عدم وجود باکتری‌های سالم روده رنج می‌برند، ممکن است با مشکلاتی همچون آسم، اختلالات پوستی، عفونت‌ها و سندرم روده تحریک‌پذیر مواجه شوند. علائم عدم تعادل باکتریایی روده شامل موارد زیر است:
- آلرژی و آسم: سندرم روده نفوذپذیر می‌تواند عامل اصلی آلرژی‌های غذایی و آسم باشد، و با بهبود باکتری‌های مفید روده قابل درمان است. تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند شدت علائم آسم را کاهش دهند.
- اختلالات خلقی: افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری می‌تواند ناشی از باکتری‌های مضر روده باشد، زیرا فلور روده با انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز در تعامل است. افرادی که از اختلالات خلقی رنج می‌برند، می‌توانند با مصرف پروبیوتیک‌ها و ویتامین‌های B به بهبود وضعیت خود کمک کنند.
- مسمومیت غذایی: باکتری‌های بد روده که در اثر مسمومیت غذایی ایجاد می‌شوند، می‌توانند از رشد باکتری‌های خوب جلوگیری کنند. افراد باید به یاد داشته باشند که آیا پس از مسمومیت غذایی دچار مشکلات گوارشی مزمن شده‌اند یا خیر.
- عوارض ناشی از آنتی‌بیوتیک: آنتی‌بیوتیک‌ها تمام باکتری‌ها را از بین می‌برند، بنابراین افراد باید بعد از مصرف آن‌ها به مصرف پروبیوتیک‌ها ادامه دهند تا فلور روده به حالت تعادل بازگردد.
- بیماری‌های مکرر: فقدان باکتری‌های سالم می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و فرد را در معرض عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف قرار دهد.
- بیماری‌های پوستی: مشکلات گوارشی معمولاً با بیماری‌های پوستی مانند آکنه و پسوریازیس مرتبط هستند. پاکسازی روده می‌تواند به داشتن پوست سالم کمک کند.
- اختلالات خودایمنی: باکتری‌های مفید روده در تنظیم وزن، مقاومت به انسولین و متابولیسم گلوکز نقش دارند. کمبود پروبیوتیک‌ها می‌تواند به مشکلات تیروئید و افزایش خطر ابتلا به دیابت منجر شود.
- مشکلات گوارشی: کاهش باکتری‌های مفید می‌تواند منجر به مشکلاتی همچون یبوست، اسهال و نفخ شود.
- مشکلات خواب: عدم تعادل باکتری‌ها می‌تواند منجر به اختلال در خواب و مشکلات هضمی مانند نفخ و سوزش معده شود.
- میل به شیرینی‌جات: این میل ممکن است ناشی از استرس یا عدم تعادل باکتری‌های خوب باشد. مصرف مناسب پروبیوتیک‌ها می‌تواند به کاهش این میل کمک کند.
در نهایت، توجه به سلامت روده و مصرف مواد غذایی و مکمل‌های حاوی پروبیوتیک می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم مختلف مرتبط با عدم تعادل باکتریایی کمک کند.
جمع بندی
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در بدن ما زندگی می‌کنند و وجود آن‌ها به بهبود هضم غذاها و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. در صورتی که بدن شما دچار کمبود این باکتری‌های مفید شود، ضروری است که با اضافه کردن مواد غذایی حاوی پروبیوتیک یا مکمل‌های آن به رژیم غذایی خود، این کمبود را جبران کنید.
دستگاه گوارش یکی از دستگاه‌های حیاتی بدن است که به دلیل مواجهه مداوم با انواع آلودگی‌ها و ارتباط نزدیک با سبک زندگی فرد، بیشتر از سایر سیستم‌ها در معرض اختلالات قرار دارد. این اختلالات نه تنها بر روی سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارند بلکه می‌توانند بر سایر سیستم‌های بدن نیز اثر بگذارند و سلامتی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، مصرف پروبیوتیک‌ها، چه به صورت مکمل و چه به صورت مواد غذایی، می‌تواند به حفظ تعادل در سیستم گوارشی و بهبود سلامت کلی فرد کمک شایانی کند.
سوالات متداول
- روش مقابله با عوارض پروبیوتیک چیست؟ برای کاهش عوارض جانبی، بهتر است مصرف پروبیوتیک‌ها را با دوز کم شروع کرده و به تدریج طی چند هفته افزایش دهید. اگر نفخ یا هر عارضه جانبی دیگری بیش از چند هفته ادامه داشت، بهتر است مصرف را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید.
- پروبیوتیک ها چقدر ایمن هستند؟ با توجه به اینکه میکروب‌های پروبیوتیک به طور طبیعی در بدن وجود دارند، غذاها و مکمل‌های آن‌ها معمولاً ایمن محسوب می‌شوند. اما ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک یا ناراحتی‌های خفیف معده، اسهال یا نفخ در روزهای ابتدایی مصرف شوند.
- آیا به فرزندانمان پروبیوتیک بدهیم؟ این مواد می‌توانند برای بزرگسالان و کودکان مفید باشند. در صورتی که کودک به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد، مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند و همچنین برای رفع یبوست، رفلاکس اسید معده، اسهال و اگزما مؤثر هستند.
- بهترین قرص و مکمل پروبیوتیک را از کجا تهیه کنیم؟ برای خرید بهترین مکمل و قرص پروبیوتیک می‌توانید به سایت فروشگاه اینترنتی فودلی مراجعه کنید و محصولاتی اصل، خارجی و باکیفیت را با قیمتی مقرون‌به‌صرفه و منصفانه تهیه کنید.
- چه مدت باید پروبیوتیک مصرف کنیم؟ اکثر پروبیوتیک‌های موجود در بازار توصیه می‌کنند که هر روز به‌طور مستمر مصرف شوند تا از مزایای سلامتی آن‌ها بهره‌مند شوید. در صورت توقف مصرف، نتایج مثبت ممکن است کاهش یابد، زیرا میکروبیوم بدن به حالت طبیعی خود باز می‌گردد.